Ataki paniki to nagłe epizody intensywnego lęku, które mogą wywoływać silne objawy fizyczne i psychiczne, mimo braku realnego zagrożenia. Osoby, które ich doświadczają, często myślą, że mają zawał, duszą się lub tracą kontrolę nad sobą. To doświadczenie bywa przerażające, zwłaszcza jeśli występuje po raz pierwszy. Choć ataki paniki są zjawiskiem powszechnym, nadal budzą wiele nieporozumień i wstydu – a przecież są uleczalne.
Geneza ataków paniki
Przyczyny ataków paniki są złożone i wieloczynnikowe. Najczęściej wskazuje się na:
- Czynniki biologiczne
- Nadreaktywność układu nerwowego, zaburzenia poziomu neuroprzekaźników (m.in. serotoniny i noradrenaliny).
- Predyspozycje genetyczne – osoby, u których w rodzinie występowały zaburzenia lękowe, mają wyższe ryzyko ich rozwoju.
- Czynniki psychologiczne
- Długotrwały stres, przemęczenie, napięcie emocjonalne.
- Traumatyczne przeżycia, np. wypadki, utrata bliskiej osoby, nadużycia.
- Nadmierna koncentracja na swoim ciele i błędna interpretacja sygnałów somatycznych (np. uczucie kołatania serca jako zawał).
- Czynniki środowiskowe
- Napięte relacje rodzinne, presja w pracy, brak wsparcia społecznego.
- Nadużywanie substancji pobudzających (kofeina, narkotyki, alkohol).
Objawy ataku paniki
Atak paniki zwykle pojawia się nagle i osiąga szczyt w ciągu 10 minut. Może trwać od kilku minut do nawet godziny. Typowe objawy to:
Fizyczne:
- Przyspieszone bicie serca (kołatanie),
- Uczucie duszności, trudności z oddychaniem,
- Zawroty głowy, uczucie omdlenia,
- Drżenie ciała, pocenie się,
- Dławienie w gardle, ból w klatce piersiowej,
- Uczucie nierealności (derealizacja) lub oddzielenia od siebie (depersonalizacja),
- Drętwienie lub mrowienie.
Psychiczne:
- Silny lęk przed śmiercią, „zwariowaniem” lub utratą kontroli,
- Poczucie nadciągającej katastrofy,
- Panika bez konkretnego powodu.
Często osoba po ataku zaczyna bać się jego powtórki, co może prowadzić do fobii przed lękiem i rozwoju zaburzenia panicznego.
Leczenie ataków paniki
Ataki paniki można skutecznie leczyć. Im wcześniej osoba otrzyma pomoc, tym większe szanse na powrót do pełnego funkcjonowania.
Psychoterapia:
- Uczy rozpoznawania i zmiany błędnych przekonań na temat ciała i lęku,
- Pomaga oswoić się z objawami i zrozumieć, że choć nieprzyjemne – nie są groźne,
- Stosuje techniki ekspozycji i relaksacji.
Farmakoterapia:
- Leki przeciwlękowe (np. benzodiazepiny – doraźnie),
- Leki przeciwdepresyjne z grupy SSRI (stosowane długofalowo przy zaburzeniach lękowych),
- Decyzja o lekach powinna być podejmowana przez psychiatrę, indywidualnie dla każdego pacjenta.
Techniki samopomocowe:
- Ćwiczenia oddechowe (np. oddychanie przeponowe),
- Uważność (mindfulness), medytacja, joga,
- Regularna aktywność fizyczna i sen,
- Unikanie kofeiny, alkoholu i stresogennego trybu życia.
Podsumowanie
Ataki paniki to realne i bardzo trudne doświadczenie, które jednak można zrozumieć i skutecznie leczyć. Nie są oznaką słabości czy „wymyślonego problemu”. Właściwa diagnoza, wsparcie psychologiczne oraz nauka radzenia sobie z lękiem mogą pomóc odzyskać poczucie bezpieczeństwa i spokoju. Jeśli Ty lub ktoś bliski doświadcza takich objawów – nie warto zwlekać z sięgnięciem po pomoc.