Bulimia, czyli żarłoczność psychiczna (łac. bulimia nervosa), to poważne zaburzenie odżywiania, które dotyka zarówno ciała, jak i psychiki. Charakteryzuje się napadami objadania, po których następują zachowania kompensacyjne – np. prowokowanie wymiotów, głodówki, nadużywanie środków przeczyszczających czy intensywne ćwiczenia fizyczne. Bulimia, choć często mniej widoczna niż anoreksja, może prowadzić do poważnych powikłań zdrowotnych i wymaga specjalistycznego leczenia.
Geneza bulimii
Bulimia nie ma jednej, jasno określonej przyczyny. Jej rozwój to zwykle efekt złożonej interakcji czynników biologicznych, psychologicznych i społecznych.
- Czynniki psychologiczne:
- Niska samoocena, perfekcjonizm, silne poczucie kontroli lub jej braku.
- Zaburzone postrzeganie własnego ciała i masy ciała.
- Wysoki poziom lęku, stresu, depresji.
- Trudności w regulacji emocji – jedzenie staje się sposobem na radzenie sobie z napięciem czy pustką emocjonalną.
- Czynniki społeczne i kulturowe:
- Presja otoczenia i mediów promujących szczupłą sylwetkę jako ideał.
- Krytyka wyglądu ze strony rodziny, rówieśników lub partnerów.
- Wzorce rodzinne – np. nadmierne skupienie na jedzeniu, dietach lub wyglądzie.
- Czynniki biologiczne:
- Możliwa rola neuroprzekaźników, zwłaszcza serotoniny, wpływającej na nastrój i apetyt.
- Predyspozycje genetyczne – ryzyko bulimii jest większe, jeśli w rodzinie występowały inne zaburzenia odżywiania.
Objawy bulimii
Bulimia często bywa ukrywana przez osoby chore, które czują wstyd i winę. Dlatego tak ważna jest znajomość jej objawów.
- Zachowania:
- Powtarzające się epizody objadania się, podczas których osoba traci kontrolę nad ilością spożywanego jedzenia.
- Kompensacyjne zachowania, takie jak: wymioty, stosowanie środków przeczyszczających lub moczopędnych, restrykcyjne głodówki, nadmierne ćwiczenia.
- Obsesyjne myśli o jedzeniu, wadze i wyglądzie.
- Częste korzystanie z łazienki po posiłkach.
- Objawy fizyczne:
- Wahania masy ciała (zwykle w normie, czasem lekka nadwaga lub niedowaga).
- Uszkodzenia szkliwa zębów i stany zapalne jamy ustnej (wskutek częstych wymiotów).
- Problemy żołądkowo-jelitowe (wzdęcia, zaparcia, refluks).
- Owrzodzenia przełyku, odwodnienie, zaburzenia elektrolitowe.
- Nieregularne miesiączki lub ich brak.
- Objawy emocjonalne:
- Wstyd, poczucie winy, niskie poczucie własnej wartości.
- Lęk, drażliwość, objawy depresyjne.
- Izolacja społeczna, trudności w relacjach interpersonalnych.
Leczenie bulimii
Bulimia jest chorobą przewlekłą, ale możliwą do wyleczenia. Wymaga kompleksowego podejścia – połączenia terapii psychologicznej, wsparcia dietetycznego i, w niektórych przypadkach, leczenia farmakologicznego.
- Psychoterapia
To podstawowa forma leczenia:
- Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) – Pomaga zmienić negatywne schematy myślenia, nauczyć się regulować emocje i radzić sobie z pokusą objadania.
- Terapia interpersonalna (IPT) – koncentruje się na poprawie relacji z innymi i przetwarzaniu emocji, które mogą prowadzić do objadania.
- Psychoterapia psychodynamiczna – adresuje głęboko zakorzenione przekonania o sobie i innych, które wpływają na zaburzenia jedzenia.
- Wsparcie dietetyczne
Pomoc dietetyka w odbudowaniu zdrowych nawyków żywieniowych i nauce regularnego jedzenia jest niezbędna, by uniknąć napadów głodu i kompensacji.
- Farmakoterapia
W leczeniu bulimii stosuje się leki przeciwdepresyjne, głównie z grupy SSRI (np. fluoksetyna), które mogą pomóc w zmniejszeniu napadów objadania i poprawie nastroju.
- Wsparcie rodziny i bliskich
Zrozumienie i cierpliwość otoczenia są niezwykle ważne. Udział rodziny w procesie leczenia, np. w ramach terapii rodzinnej, może znacznie przyspieszyć powrót do zdrowia.
Podsumowanie
Bulimia to choroba, która dotyka zarówno ciała, jak i duszy. Choć często pozostaje ukryta, jej konsekwencje mogą być poważne, a nawet śmiertelne. Kluczowe znaczenie ma wczesne rozpoznanie, specjalistyczna terapia i zrozumienie, że powrót do zdrowia to proces, który wymaga czasu, wsparcia i zaangażowania. Dzięki odpowiedniemu leczeniu osoby cierpiące na bulimię mają realną szansę na odzyskanie kontroli nad swoim życiem i zdrowiem.