Choroba afektywna dwubiegunowa (CHAD), znana także jako zaburzenie afektywne dwubiegunowe, to poważne zaburzenie psychiczne, które charakteryzuje się naprzemiennym występowaniem epizodów manii i depresji. Oba te stany znacząco wpływają na życie emocjonalne, społeczne i zawodowe osoby chorej, prowadząc do zmian nastroju, energii i aktywności. Podejście psychodynamiczne do leczenia CHAD koncentruje się na zrozumieniu głębokich, często nieświadomych przyczyn tych skrajnych stanów emocjonalnych, dążąc do odkrycia wewnętrznych konfliktów i doświadczeń, które mogą nasilać objawy zaburzenia.
Objawy choroby afektywnej dwubiegunowej
Choroba afektywna dwubiegunowa obejmuje naprzemienne występowanie dwóch głównych stanów emocjonalnych: manii i depresji. Mogą one występować z różną częstotliwością i intensywnością, zależnie od osoby.
Epizod manii
Mania to stan podwyższonego nastroju i aktywności, który często prowadzi do ryzykownych zachowań i utraty zdolności do oceny sytuacji. Objawy epizodu manii obejmują:
- Nadmierna energia i pobudzenie – Osoby w stanie manii często czują się pełne energii, mają potrzebę ciągłego działania, a ich myśli i mowa przyspieszają.
- Zawyżona samoocena – Mania może prowadzić do nienaturalnie wysokiej samooceny i przekonania o własnych nadzwyczajnych możliwościach, co skutkuje podejmowaniem ryzykownych decyzji.
- Nieostrożne, impulsywne zachowania – Zakupoholizm, ryzykowne decyzje finansowe, nieprzemyślane zmiany pracy czy niebezpieczne relacje mogą być wynikiem impulsywności charakterystycznej dla manii.
- Zmniejszona potrzeba snu – Osoby w stanie manii często śpią bardzo mało lub wcale, mimo to nie odczuwają zmęczenia.
- Trudności z koncentracją – Myśli w manii są przyspieszone i często chaotyczne, co utrudnia skoncentrowanie się na jednej czynności czy zadaniu.
Epizod depresji
Przeciwieństwem manii jest epizod depresji, który charakteryzuje się przygnębieniem i niskim poziomem energii. Objawy depresji obejmują:
- Uczucie głębokiego smutku i beznadziei – osoby w depresji odczuwają przewlekłe przygnębienie, bez wyraźnego powodu, oraz poczucie bezsensu życia.
- Brak energii i motywacji – depresja często prowadzi do wycofania się z życia społecznego i zawodowego, a osoba może odczuwać chroniczne zmęczenie.
- Zmiany w apetycie i śnie – epizody depresji często prowadzą do bezsenności lub nadmiernej senności oraz do zmian apetytu.
- Poczucie winy i bezwartościowości – depresji towarzyszy zaniżona samoocena i nadmierne poczucie winy, które dodatkowo obciążają psychikę chorego.
- Myśli samobójcze – w ciężkich przypadkach depresji mogą pojawić się myśli o śmierci lub samobójstwie, wymagające pilnej pomocy terapeutycznej.
Choroba afektywna dwubiegunowa może przybierać różne formy, od CHAD typu I (charakteryzującej się pełnoobjawowymi epizodami manii) do CHAD typu II (gdzie występują łagodniejsze epizody hipomanii oraz cięższe epizody depresyjne).
Podejście psychodynamiczne do leczenia CHAD
W nurcie psychodynamicznym choroba afektywna dwubiegunowa jest rozumiana jako wyraz wewnętrznych konfliktów i sprzecznych potrzeb emocjonalnych, które nie zostały przepracowane i znalezione w świadomości. Terapia psychodynamiczna koncentruje się na odkrywaniu i rozumieniu tych ukrytych konfliktów, pozwalając pacjentowi lepiej zrozumieć, jakie czynniki leżą u podstaw gwałtownych zmian nastroju. Terapia opiera się na założeniu, że przeszłe doświadczenia, w szczególności te z dzieciństwa i okresu dorastania, wpływają na obecne życie emocjonalne pacjenta.
Proces leczenia CHAD w nurcie psychodynamicznym
- Budowanie relacji terapeutycznej – w terapii psychodynamicznej relacja między pacjentem a terapeutą jest kluczowa. Dzięki zaufaniu pacjent ma szansę odkrywać głęboko ukryte emocje i wewnętrzne konflikty, które mogą wpływać na zmiany nastroju. Terapeuta stwarza przestrzeń, w której pacjent może poczuć się bezpiecznie i swobodnie, co sprzyja pracy nad trudnymi przeżyciami.
- Identyfikacja wewnętrznych konfliktów – terapeuta wspiera pacjenta w zidentyfikowaniu konfliktów, które mogą wpływać na skrajne wahania nastroju. Często są to konflikty wynikające z niezaspokojonych potrzeb z dzieciństwa, jak brak akceptacji, potrzeba kontroli, lęk przed odrzuceniem lub trudności w budowaniu relacji.
- Analiza mechanizmów obronnych – osoby z CHAD często stosują mechanizmy obronne, które pomagają im radzić sobie z bolesnymi emocjami, ale jednocześnie pogłębiają problemy z regulacją nastroju. Terapeuta pomaga pacjentowi zrozumieć, jakie mechanizmy stosuje i w jaki sposób mogą one prowadzić do wahań nastroju.
- Praca z przeniesieniem i przeciwprzeniesieniem – w procesie psychoterapii psychodynamicznej analiza przeniesienia (projekcji emocji na terapeutę) oraz przeciwprzeniesienia (reakcji terapeuty na pacjenta) odgrywa istotną rolę. Pozwala to pacjentowi rozpoznać, jak wzorce myślowe i emocjonalne ukształtowane przez przeszłe doświadczenia wpływają na jego relacje z innymi ludźmi.
- Przepracowanie stłumionych emocji – w trakcie terapii pacjent ma możliwość uwolnienia się od stłumionych emocji, które mogą prowadzić do objawów manii lub depresji. Proces ten może pomóc pacjentowi lepiej zrozumieć i zarządzać swoimi emocjami.
Korzyści psychoterapii psychodynamicznej w leczeniu CHAD
Psychoterapia psychodynamiczna oferuje głębokie zrozumienie emocji, co może przyczynić się do poprawy jakości życia osób z chorobą afektywną dwubiegunową. Oto główne korzyści tej formy leczenia:
- Głębsze zrozumienie siebie – dzięki terapii pacjent ma możliwość odkrycia swoich głęboko ukrytych emocji i potrzeb, co pomaga lepiej zarządzać wahaniami nastroju.
- Zmniejszenie intensywności epizodów – przepracowanie emocjonalnych konfliktów i traumatycznych doświadczeń może prowadzić do redukcji intensywności epizodów manii i depresji.
- Wzrost samoświadomości – osoby z CHAD uczą się rozpoznawać swoje emocje i mechanizmy obronne, co może pomóc w lepszym radzeniu sobie z trudnymi sytuacjami.
- Poprawa relacji interpersonalnych – dzięki zrozumieniu swoich wewnętrznych konfliktów pacjent jest w stanie budować zdrowsze, bardziej satysfakcjonujące relacje z innymi ludźmi.
Dla kogo psychoterapia psychodynamiczna jest odpowiednia?
Psychoterapia psychodynamiczna może być korzystna dla osób, które pragną głębszego zrozumienia swoich stanów emocjonalnych i są gotowe do długotrwałej pracy nad sobą. To podejście jest szczególnie pomocne dla osób, które chcą zidentyfikować i przepracować nieświadome konflikty i zrozumieć wpływ przeszłych doświadczeń na ich obecną kondycję psychiczną.
Podsumowanie
Choroba afektywna dwubiegunowa jest złożonym zaburzeniem, którego leczenie wymaga nie tylko kontroli objawów, ale również zrozumienia głębokich, często nieświadomych przyczyn prowadzących do manii i depresji. Psychoterapia psychodynamiczna oferuje możliwość odkrycia tych przyczyn, pomagając pacjentom lepiej rozumieć siebie i swoje emocje oraz identyfikować wzorce zachowań związane z nieświadomymi konfliktami.
Choć proces terapii psychodynamicznej wymaga czasu i zaangażowania, pozwala pacjentom osiągnąć trwałą poprawę, nie tylko zmniejszając intensywność objawów, ale także prowadząc do ogólnej poprawy jakości życia. Dzięki pracy nad wewnętrznymi konfliktami, pacjenci z CHAD uczą się rozpoznawać swoje potrzeby, lepiej radzić sobie z emocjami oraz budować zdrowsze relacje z innymi. W efekcie psychoterapia psychodynamiczna nie tylko łagodzi objawy choroby, ale także wspiera rozwój osobisty i emocjonalny, co ma kluczowe znaczenie dla długoterminowego zdrowia psychicznego.
Leczenie choroby afektywnej dwubiegunowej w nurcie psychodynamicznym może przynieść pacjentowi poczucie wewnętrznej równowagi i większej kontroli nad własnym życiem, co przyczynia się do lepszego funkcjonowania w życiu osobistym, społecznym i zawodowym.