Niska samoocena to przekonanie o własnej niewystarczalności, braku wartości lub niezasługiwaniu na sukces i akceptację. Może prowadzić do problemów emocjonalnych, takich jak depresja, lęk, trudności w relacjach czy nawet zachowania autodestrukcyjne.
Psychoterapia psychodynamiczna jest jedną z metod, która pomaga zrozumieć przyczyny niskiej samooceny, odkrywając nieświadome mechanizmy i konflikty leżące u jej podstaw. Dzięki pracy nad relacjami, emocjami i wewnętrznymi przekonaniami pacjent może stopniowo budować bardziej pozytywny obraz siebie.
Niska samoocena w ujęciu psychodynamicznym
Z perspektywy psychoterapii psychodynamicznej niska samoocena ma swoje korzenie w dzieciństwie i wczesnych relacjach z opiekunami. Kluczowe czynniki, które mogą przyczynić się do jej rozwoju, to:
- Niedostateczna akceptacja i krytyka ze strony rodziców – dzieci, które często słyszały, że są „niewystarczająco dobre” lub były porównywane do innych, mogą internalizować przekonanie, że ich wartość zależy od spełniania określonych oczekiwań.
- Zaniedbanie emocjonalne lub nadmierna kontrola – brak wsparcia emocjonalnego lub nadmiernie wymagające środowisko może prowadzić do wrażenia, że wartość jednostki zależy wyłącznie od osiągnięć.
- Wczesne doświadczenia odrzucenia lub poniżenia – relacje rówieśnicze, w których pojawiało się wykluczenie, krytyka czy bullying, mogą kształtować trwałe przekonanie o własnej niższości.
- Nieświadome mechanizmy obronne – osoby o niskiej samoocenie mogą stosować mechanizmy takie jak tłumienie emocji, zaprzeczanie własnym potrzebom czy nadmierne dostosowywanie się do innych w obawie przed odrzuceniem.
Jak psychoterapia psychodynamiczna pomaga w podniesieniu samooceny?
Psychoterapia psychodynamiczna nie koncentruje się na powierzchownej zmianie myślenia o sobie, ale na dotarciu do głębszych, nieświadomych przyczyn niskiej samooceny. Oto kilka kluczowych aspektów terapii:
Odkrywanie nieświadomych przekonań o sobie
W procesie terapeutycznym pacjent uczy się rozpoznawać negatywne przekonania na swój temat, które powstały w dzieciństwie lub w wyniku trudnych doświadczeń. Przykłady to myśli typu „Jestem niewystarczający”, „Zawsze zawodzę” czy „Nie zasługuję na miłość”.
Analiza relacji z przeszłości i ich wpływu na samoocenę
Terapeuta pomaga pacjentowi zrozumieć, jak jego wczesne relacje (np. z rodzicami czy rówieśnikami) wpłynęły na jego poczucie własnej wartości. Dzięki temu można dostrzec, że niska samoocena często nie jest wynikiem rzeczywistych braków, ale efektem przeszłych doświadczeń.
Praca nad mechanizmami obronnymi
Osoby o niskiej samoocenie często stosują mechanizmy, które utrwalają ich negatywne przekonania – np. unikanie sytuacji wymagających pewności siebie lub nadmierne krytykowanie samego siebie. Terapia pomaga rozpoznać te mechanizmy i zastąpić je zdrowszymi strategiami radzenia sobie.
Przepracowanie emocji związanych z samooceną
Pacjent ma możliwość skonfrontowania się z emocjami, które do tej pory tłumił – gniewem, smutkiem, wstydem czy lękiem. Wyrażenie tych emocji w bezpiecznej przestrzeni terapeutycznej pozwala na ich lepsze zrozumienie i integrację.
Relacja terapeutyczna jako model zdrowej samooceny
W psychoterapii psychodynamicznej relacja terapeutyczna pełni ważną funkcję. Pacjent może doświadczyć, że jest akceptowany i rozumiany, co staje się wzorem dla budowania zdrowej relacji z samym sobą. W miarę trwania terapii zaczyna internalizować to doświadczenie i przenosić je na swoje codzienne życie.
Długoterminowe efekty terapii psychodynamicznej
Choć psychoterapia psychodynamiczna jest procesem wymagającym czasu, może przynieść trwałe zmiany w postrzeganiu siebie. Pacjent, który przepracuje swoje wewnętrzne konflikty, może:
- Mniej surowo oceniać siebie i swoje działania
- Być bardziej świadomy swoich emocji i potrzeb
- Lepiej radzić sobie z krytyką i porażkami
- Budować bardziej autentyczne relacje, oparte na wzajemnym szacunku
- Odczuwać większą satysfakcję z życia i dokonywanych wyborów
Podsumowanie
Niska samoocena ma często głębokie korzenie w przeszłych doświadczeniach i relacjach. Psychoterapia psychodynamiczna pomaga zrozumieć te mechanizmy, przepracować emocje oraz zmienić destrukcyjne schematy myślenia. Dzięki długoterminowej pracy nad sobą pacjent może stopniowo budować zdrowszą, bardziej pozytywną relację z samym sobą i otoczeniem. Zapraszamy do kontaktu!